Każdy z nas codziennie zawierając umowę sprzedaży nabywa pewnego rodzaju dobra. Jeżeli nie są one związane bezpośrednio z prowadzoną działalnością gospodarczą bądź zawodową każdy kto zawiera umowę sprzedaży jest konsumentem. Ze względu na ochronę interesów podmiotów nie będących profesjonalistami utworzono odrębną kategorię 
praw – prawa konsumenta. To one wprowadzają szereg ułatwień dzięki którym kupujący może np. odstąpić od umowy kiedy nabyty towar ma wady czy też jest nietrafionym prezentem.
Co zrobić gdy kupiona rzecz ma wady fizyczne ?
Gdy nabyta rzecz ma wady fizyczne np. jest uszkodzona, nie ma takich właściwości o jakich zapewniał sprzedawca prawa konsumenta dają kupującemu możliwość złożenia reklamacji. Z reklamacji można skorzystać powołując się na rękojmię za wady lub gwarancję. Ta pierwsza jest trybem dochodzenia odpowiedzialności od sprzedawcy w związku z ujawnioną wadą (niezgodnością z umową). Ta druga jest dobrowolnym oświadczeniem przedsiębiorcy dotyczącym jakości towaru i przyjętych obowiązków na wypadek gdyby jakość rzeczy sprzedanej nie odpowiadała umowie.
Jakie uprawnienia przysługują z tytułu rękojmi za wady fizyczne ?
Konsument może żądać od sprzedawcy:
– wymiany rzeczy na nową,
– naprawy rzeczy,
– obniżenia ceny,
– odstąpienia od umowy gdy wada jest istotna
Pamiętać należy, że wybór żądania należy do konsumenta. Gdy sprzedawca kwestionuje wybór nabywcy może zaproponować inne rozwiązanie. Przy wyborze rozwiązania prawa konsumenta nakazują branie pod uwagę łatwości i szybkości wymiany towaru na nowy bądź jego naprawy, charakter wady czy jest ona istotna czy nie oraz to czy towar był wcześniej reklamowany.
Ile czasu ma konsument na skorzystanie z rękojmi za wady ?
Za wadę sprzedanego towaru przedsiębiorca ponosi odpowiedzialność jeżeli zostanie ona ujawniona w okresie 2 lat od chwili jej wydania. Jeżeli chodzi o nieruchomość to okres ten jest wydłużony i wynosi 5 lat.
A może trzeba skorzystać z udzielonej gwarancji ?
Gwarancja obejmuje zarówno obowiązki gwaranta jak i uprawnienia konsumenta w sytuacji gdy towar nie posiada właściwości wskazanych w oświadczeniu gwarancyjnym. Te obowiązki mogą być sformułowane dowolnie i obejmować zwrot zapłaconej kwoty, wymianę rzeczy bądź jej naprawy. Pamiętać należy, że gwarant (producent dystrybutor, sprzedawca i inn.) samodzielnie formułując treść gwarancji może wyłączyć lub ograniczyć swoją odpowiedzialność.
Gwarancja jest udzielana nawet w reklamie
Udzielenie gwarancji następuje w różnej formie, w tym również w reklamie. Zazwyczaj przybiera ona postać dokumentu gwarancyjnego wydawanego wraz z zakupionym towarem. Konsument ma prawo żądać by udzielona gwarancja miała formę pisemną. Dla ochrony interesów konsumenta prawa konsumenta pozwalają na zgłoszenie reklamacji i skorzystanie z gwarancji bez dokumentu. W tym wypadku mogą jednak powstać wątpliwości co do treści gwarancji.
W jakim czasie można skorzystać z gwarancji ?
Z racji tego, iż treść gwarancji formułowana jest przez gwaranta od jego woli zależy okres na jaki zostaje ona udzielona. Jeżeli gwarant nie oznaczył czasu przyjmuje się, że gwarancja została udzielona na 2 lata. W przypadku gdy gwarant wymienił towar na nowy bądź dokonał istotnych napraw termin gwarancji biegnie od nowa od momentu dostarczenia rzeczy.
Gwarancja nie pozbawia prawa do skorzystania z rękojmi za wady
Wykonywanie uprawnień z gwarancji jest niezależne od uprawnień przyznanych w ramach rękojmi za wady. To oznacza, że w sytuacji nieuwzględnienia żądań konsumenta korzystającego z jednej podstawy do reklamacji ma on prawo skorzystać z drugiej np. nieuwzględnienie reklamacji z gwarancji konsument może złożyć reklamacje z tytułu rękojmi za wady.
Forma reklamacji
Prawa konsumenta nie wskazują w jaką formę powinna posiadać reklamacja. Dla celów dowodowych powinna być to jednak forma pisemna. W jej treści konieczne jest aby opisać wadę i określić żądanie np. wymiana rzeczy na nową wolną od wad. Po sporządzeniu reklamacji konsument może przekazać pismo bezpośrednio bądź wysłać na jego adres.
Paragon nie jest potrzebny by złożyć reklamację
Paragon, rachunek stanowi potwierdzenie zakupu danej rzeczy i ułatwia złożenie reklamacji. Nie mniej jednak nie jest potrzebny by skutecznie reklamować wadliwy towar. Dla wykazania, że towar został nabyty w danym sklepie można przedstawić inne dowody np. świadków, potwierdzenie przelewu, korespondencje email, wydruki z karty płatniczej. Prawa konsumenta nie pozwalają na uzależnienie przyjęcia reklamacji od posiadanego paragonu.
Kiedy złożyć reklamacje i jak długo trzeba czekać na odpowiedź ?
Aby nie stracić uprawnień konsument musi złożyć reklamacje opartą o rękojmie za wady przed upływem roku od dnia ujawnienia wady. To jednak nie skraca odpowiedzialności sprzedawcy której okres wynosi 2 lata. Jeżeli chodzi o czas rozpatrzenia reklamacji przez sprzedawcę to wynosi on 14 dni od jej złożenia. Dotyczy to wypadków gdy konsument żąda wymiany towaru, naprawy rzeczy bądź obniżenia ceny. W sytuacji niedochowania terminu prawa konsumenta pozwalają na uznanie, że reklamacja jest zasadna, a sprzedawca nie może odmówić spełnienia żądania.
A co robić gdy kupiona rzecz okazała się nietrafionym prezentem ?
W przypadku zakupu rzeczy w tzw. sklepie stacjonarnym sprzedawca nie ma obowiązku przyjęcia niewadliwego towaru gdy klient się rozmyśli. Jeżeli rzecz została nabyta przez Internet bądź poza lokalem przedsiębiorstwa konsument może skorzystać z prawa do odstąpienia od umowy w terminie 14 dni bez podawania przyczyny.
W jakiej formie odstąpić od umowy ?
Złożenie oświadczenia woli o odstąpieniu od umowy powinno nastąpić na piśmie. To oświadczenie można sformułować samodzielnie bądź skorzystać z gotowego formularza.
Zwrot towaru po odstąpieniu od umowy
Po złożeniu oświadczenia o odstąpieniu od umowy konsument jest zobligowany zwrócić towar w terminie 14 dni. Do jego zachowania wystarczy aby konsument nadał go przesyłką pocztową bądź kurierem.
Zwrot pieniędzy po odstąpieniu od umowy
Ze złożeniem oświadczenia o odstąpieniu idzie w parze zwrot środków pieniężnych przez sprzedawcę. To powinno nastąpić niezwłocznie – nie później niż 14 dni od otrzymania oświadczenia woli. Środki pieniężne są zwracane tą samą drogą jaką uiścił je konsument wraz z kosztami doręczenia przesyłki. Należy zaznaczyć, że przedsiębiorca może wstrzymać się ze zwrotem pieniędzy do dnia otrzymania towaru.
Odstąpienie od umowy nie zawsze będzie skuteczne
Prawa konsumenta przewidują katalog umów od których z uwagi na charakter świadczenia nie można odstąpić.
Są to umowy:
- o świadczenie usług, jeżeli przedsiębiorca wykonał w pełni usługę za wyraźną zgodą konsumenta, który przed rozpoczęciem świadczenia został poinformowany o tym, że po jego spełnieniu utraci prawo do odstąpienia od umowy – np. korepetycje udzielane przez internet;
- w których cena lub wynagrodzenie zależą od wahań na rynku finansowym, niezależnych od przedsiębiorcy i mogących wystąpić przed upływem terminu na odstąpienie od umowy – np. sprzedaż walut obcych;
- w których przedmiotem świadczenia jest rzecz nieprefabrykowana, wyprodukowana według specyfikacji konsumenta lub służąca zaspokojeniu jego zindywidualizowanych potrzeb – np. zamówienie w e-sklepie koszulki z zaprojektowanym przez siebie nadrukiem;
- w których towar szybko ulega zepsuciu lub ma krótki termin przydatności do użycia – np. artykuły spożywcze: owoce, warzywa, nabiał;
- w których przedmiotem świadczenia jest rzecz dostarczana w zapieczętowanym opakowaniu, której po otwarciu nie można zwrócić ze względu na ochronę zdrowia lub higienę, jeżeli opakowanie to zostało otwarte po dostarczeniu, np. soczewki kontaktowe;
- w których przedmiotem świadczenia są rzeczy, które po dostarczeniu, ze względu na swój charakter, zostają nierozłącznie połączone z innymi rzeczami – np. paliwo wlane do samochodu;
- w których przedmiotem świadczenia są napoje alkoholowe, jeśli ich cena została uzgodniona podczas zawarcia umowy sprzedaży, dostarczenie może nastąpić dopiero po upływie 30 dni, a wartość zależy od wahań na rynku, pozostających poza kontrolą przedsiębiorcy – np. wysokogatunkowe wina kolekcjonerskie lub whisky;
- w których konsument wyraźnie żądał, aby przedsiębiorca przyjechał do niego w celu dokonania pilnej naprawy lub konserwacji – np. dostrojenie odbiornika telewizyjnego.
