Aby zapewnić przedsiębiorstwu stale finansowanie i chronić je przed niewypłacalnością, przedsiębiorca może zdecydować się na faktoring. Polega on na wykupie przez podmiot zwany faktorem przedterminowych wierzytelności przedsiębiorcy (faktoranta) i świadczeniu dodatkowych usług związanych z obsługą tych wierzytelności. Na mocy umowy faktoringu przedsiębiorca przenosi na faktora własność wierzytelności wynikających z np. umów sprzedaży, umów przewozu, umów dostawy, a faktor zobowiązuje się do zapłaty – finansowania przedsiębiorcy, przejęcia ryzyka niewypłacalności dłużnika przedsiębiorcy jak również świadczenia usług windykacyjnych.
Istotę faktoringu przedstawia poniższa ilustracja
Jakich wierzytelności dotyczy faktoring ?
Z reguły faktoring obejmuje wierzytelności z tytułu sprzedaży lub świadczenia usług (przewóz, dostawa i in.) z odroczonym terminem płatności ale przedmiotem umowy faktoringu mogą być również wierzytelności krótkoterminowe. Dodać należy, że wspomniane wierzytelności będą przedmiotem faktoringu wtedy gdy nie nadszedł jeszcze termin ich zapłaty.
Rodzaje faktoringu
Ze względu na wypłacalność dłużnika i wiążącą się z tym odpowiedzialność faktora za dług wyróżnia się:
1. Faktoring pełny – polega na tym, że faktor przejmuje na siebie całe ryzyko związane z wypłacalnością dłużnika i sam dochodzi należności od dłużnika w razie nieuregulowania przez niego zobowiązania (tzw. funkcja del credere);
2. Faktoring niepełny – określany jest jako faktoring z prawem regresu i ma miejsce wtedy gdy nabycie wierzytelności przez faktora następuje bez przejęcia ciężaru ryzyka niewypłacalności dłużnika. W tym wypadku odpowiedzialność pozostaje po stronie przedsiębiorcy zbywającego wierzytelność, a środki otrzymane przez faktora kwalifikowane są zwykle jako pożyczka podlegająca zwrotowi w razie niewypłacalności dłużnika;
3. Faktoring mieszany – jest to połączenie obydwóch rodzajów faktoringu i polega na wykupie przez faktora wierzytelności wraz z ryzykiem niewypłacalności dłużnika tylko do pewnej wysokości.
Czy do przeniesienia wierzytelności na faktora potrzebna jest zgoda dłużnika ?
Aby przedsiębiorca mógł zbyć przysługującą mu wierzytelność na rzecz faktora nie musi posiadać zgody dłużnika. Jednak jeżeli w umowie między przedsiębiorcą a dłużnikiem zastrzeżono konieczność uzyskania zgody dłużnika na zbycie wierzytelności zaś sama wierzytelność stwierdzona została pismem, w którym zawarte jest to zastrzeżenie to skuteczność umowy faktoringu zależy od zgody dłużnika. Należy zaznaczyć, że mimo braku zgody dłużnika przedsiębiorca może zawrzeć umowę faktoringu odwrotnego, który polega na finansowaniu przedsiębiorstwa i przybiera postać pożyczki.
Na co uważać przy zawieraniu umów o faktoring ?
Przy zawieraniu umowy faktoringu należy mieć na uwadze przede wszystkim:
1. zakres odpowiedzialności faktora za dług tj. czy mamy do czynienia z faktoringiem pełnym, mieszanym czy niepełnym;
2. limit faktoringowy czyli limit maksymalnego finansowania przedsiębiorcy przez faktora, który powinien odpowiadać potrzebom przedsiębiorcy i pokrywać należności dłużników;
3. maksymalną i minimalną wysokość nabywanych wierzytelności;
4. termin wykupu faktur;
5. klauzule umowne, w szczególności przewidujące zwrotne przejście wierzytelności na zbywcę, klauzule zakładające tzw. cesję globalną czyli przejęcie przez faktora wszystkich, zarówno istniejących jak i przyszłych wierzytelności, które przysługują lub będą przysługiwać faktorantowi, klauzulę gwarancyjną polegającą na tym, że w przypadku nie spełnienia świadczenia przez dłużnika, faktorant przystępuje do długu;
6. sposób zapłaty za zbyte wierzytelności czyli czy faktor będzie dokonywał zapłaty w całości, czy wpierw wpłacona zostanie zaliczka a pozostała kwotę (po potrąceniu prowizji za usługę faktoringu) po uzyskaniu zapłaty od dłużnika;
7. wysokość prowizji przysługującej faktorowi za usługi;
8. możliwość odstąpienia od umowy, sposób jej rozwiązania, okresy wypowiedzenia;
9. wysokość odsetek (kapitałowych, za opóźnienie).
Jakie klauzule są niedopuszczalne w umowie faktoringu ?
Za niedopuszczalne postanowienia umowne uznaje się m.in.
– uzależniające odstąpienie od umowy od ziszczenia się warunku niemożliwego do spełnienia,
– uzależniające zmianę lub rozwiązanie umowy na wypadek ogłoszenia upadłości jednej ze stron umowy,
– ustalające uprawnienia do naliczania odsetek wyższych niż maksymalne określone w art. 359 k.c.,
– zastrzegające karę umowną na wypadek niewykonania zobowiązania pieniężnego;
Czy przedsiębiorca może rozliczyć usługę faktoringu ?
Podatek VAT
W myśl obowiązującej ustawy o podatku vat usługi faktoringowe podlegają opodatkowaniu, zaś stawka podatku wynosi 23 %. Za moment powstania obowiązku podatkowego uznaje się wykonanie usługi czyli nabycie wierzytelności przez faktora.
Podatek dochodowy
W następstwie cesji wierzytelności faktorant może obniżyć zobowiązania podatkowe o dyskonto lub odsetki oraz ewentualnie inne opłaty przyjęte pomiędzy stronami umowy. Należy dodać, że zapłata wierzytelności przez faktora, nie będzie stanowiła przychodu przedsiębiorcy, o ile rozpoznał on ten przychód wcześniej i do tej pory nie dokonał w tym zakresie korekty.