Dla osób prowadzących rodzinne przedsiębiorstwo istotny problem z kontynuacją jego działalności pojawia się w chwili śmierci przedsiębiorcy. Do tej pory w prawie polskim brak było skutecznych instrumentów prawnych pozwalających na bezproblemowe kontynuowanie działalności przedsiębiorstwa w czasie trwania postępowania spadkowego. W konsekwencji prowadziło to do likwidacji przedsiębiorstw. Dostrzegając ten problem ustawodawca wprowadził nową instytucję tj. zarząd sukcesyjny przedsiębiorstwem, którego celem jest kontynuowanie działalności gospodarczej po śmierci przedsiębiorcy, gdy brak jest prawomocnie stwierdzonych następców prawnych.
Czym konkretnie jest zarząd sukcesyjny przedsiębiorstwem ?
Zarząd sukcesyjny przedsiębiorstwem to rodzaj zarządu ustanawiany na wypadek śmierci przedsiębiorcy w czasie trwania postępowania spadkowego. Jego celem jest zapewnienie kontynuacji działalności przedsiębiorstwa wchodzącego do masy spadkowej.
Od chwili ustanowienia zarządu sukcesyjnego zarządca sukcesyjny wykonuje prawa i obowiązki zmarłego przedsiębiorcy wynikające z wykonywanej przez
niego działalności gospodarczej oraz prawa i obowiązki wynikające z prowadzenia przedsiębiorstwa w spadku.
Kiedy można powołać zarząd sukcesyjny przedsiębiorstwem?
Jeżeli przedsiębiorca chce aby po jego śmierci działalność gospodarcza była kontynuowana może w każdej chwili powołać osobę, która będzie pełniła funkcję zarządcy sukcesyjnego w okresie po jego śmierci do czasu zakończenia postępowania spadkowego.
Kto może powołać zarząd sukcesyjny przedsiębiorstwem ?
Zarząd sukcesyjny może powołać przedsiębiorca będący osobą fizyczną w ten sposób, że:
1) wskaże określoną osobę do pełnienia funkcji zarządcy sukcesyjnego albo
2) zastrzeże, że z chwilą jego śmierci wskazany prokurent stanie się zarządcą sukcesyjnym.
Należy zaznaczyć, że dla skutecznego powołania zarządu sukcesyjnego niezbędne są:
– zgoda osoby wskazanej przez przedsiębiorcę.
– wpis do CIEDG.
Zarówno powołanie zarządcy sukcesyjnego jak i wyrażenie zgody osoby powołanej na zarządcę sukcesyjnego wymaga zachowania formy pisemnej pod rygorem nieważności.
W sytuacji gdy zarząd sukcesyjny nie został ustanowiony z chwilą śmierci przedsiębiorcy, po śmierci przedsiębiorcy zarządcę sukcesyjnego może powołać m.in.
1) małżonek przedsiębiorcy, któremu przysługuje udział w przedsiębiorstwie w spadku lub
2) spadkobierca ustawowy przedsiębiorcy, który przyjął spadek, albo
3) spadkobierca testamentowy przedsiębiorcy, który przyjął spadek albo zapisobierca windykacyjny, który przyjął zapis windykacyjny, jeżeli zgodnie z ogłoszonym testamentem przysługuje mu udział w przedsiębiorstwie w spadku.
Kto może sprawować zarząd sukcesyjny przedsiębiorstwem ?
Na zarządcę sukcesyjnego może być powołana osoba fizyczna, która:
– posiada pełną zdolność do czynności prawnych,
– wobec której nie orzeczono zakazu prowadzenia działalności gospodarczej na podstawie przepisów prawa upadłościowego,
– wobec której nie orzeczono środka karnego lub nie zastosowano środka zabezpieczającego w postaci zakazu prowadzenia określonej działalności gospodarczej, obejmującego działalność gospodarczą wykonywaną przez przedsiębiorcę lub działalność gospodarczą w zakresie zarządu majątkiem.
Jakie uprawnienia posiada zarządca sukcesyjny przedsiębiorstwa ?
Zarządca sukcesyjny działa w imieniu własnym, na rachunek właściciela przedsiębiorstwa w spadku. W celu wykonywania dalszej działalności przedsiębiorstwa posługuje się on nazwą przedsiębiorcy z dopiskiem „w spadku”.
Zarząd sukcesyjny obejmuje zobowiązanie do prowadzenia przedsiębiorstwa w spadku oraz umocowanie do czynności sądowych i pozasądowych związanych z prowadzeniem przedsiębiorstwa w spadku.
W ramach czynności sądowych zarządca może wytaczać powództwa o zapłatę przeciwko dłużnikom przedsiębiorstwa, podejmować czynności zmierzające do obrony interesów przedsiębiorstwa w sytuacji gdy zostało ono pozwane. Ponadto, zarządca może występować jako podmiot reprezentujący przedsiębiorstwo w postępowaniu administracyjnym czy też podatkowym.
Z kolei czynności pozasądowe wiążą się z prowadzeniem bieżącej działalności przedsiębiorstwa np.zawieranie umów, wykonywanie zleceń. Należy wskazać, że zarządca sukcesyjny może dokonywać samodzielnie tylko czynności zwykłego zarządu w sprawach wynikających z prowadzenia przedsiębiorstwa w spadku. W sytuacji gdy zajdzie potrzeba dokonania czynności przekraczającej zwykły zarząd zarządca sukcesyjny musi uzyskać zgody od wszystkich właścicieli przedsiębiorstwa w spadku bądź zezwolenie sądu.
Kiedy wygasa zarząd sukcesyjny przedsiębiorstwa ?
Zarząd sukcesyjny wygasa z:
– upływem dwóch miesięcy od dnia śmierci przedsiębiorcy, jeżeli w tym okresie żaden ze spadkobierców przedsiębiorcy nie przyjął spadku ani zapisobierca
windykacyjny nie przyjął zapisu windykacyjnego, którego przedmiotem jest przedsiębiorstwo albo udział w przedsiębiorstwie, chyba że zarządca sukcesyjny
działa na rzecz małżonka przedsiębiorcy, któremu przysługuje udział w przedsiębiorstwie w spadku;
– dniem uprawomocnienia się postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku, zarejestrowania aktu poświadczenia dziedziczenia albo wydania europejskiego
poświadczenia spadkowego, jeżeli jeden spadkobierca albo zapisobierca windykacyjny nabył przedsiębiorstwo w spadku w całości;
– dniem nabycia przedsiębiorstwa w spadku w całości przez jednego spadkobiercę;
– upływem miesiąca od dnia wykreślenia zarządcy sukcesyjnego z CEIDG, chyba że w tym okresie powołano kolejnego zarządcę sukcesyjnego;
– dniem ogłoszenia upadłości przedsiębiorcy;
– dniem dokonania działu spadku obejmującego przedsiębiorstwo w spadku;
– upływem dwóch lat od dnia śmierci przedsiębiorcy.
Czy można odwołać wcześniej zarządcę sukcesyjnego?
Zarządce sukcesyjnego można odwołać wcześniej. Jeszcze przed śmiercią przedsiębiorca może odwołać zarządcę sukcesyjnego, składając mu oświadczenie w formie pisemnej pod rygorem nieważności. Z kolei do odwołania zarządcy sukcesyjnego po śmierci przedsiębiorcy wymagana jest zgoda osób, którym łącznie przysługuje udział w przedsiębiorstwie w spadku większy niż 1/2.
Ponadto, zarządca sukcesyjny może zostać odwołany przez sąd w przypadku rażącego naruszenia obowiązków.
Przeczytaj także:
Zarząd sukcesyjny w przypadku śmierci wspólnika spółki cywilnej
Prowadzenie przedsiębiorstwa w spadku
Stosunki między spadkobiercami przedsiębiorcy a zarządcą sukcesyjnym
Dział spadku w skład którego wchodzi przedsiębiorstwo
Jeżeli nie znalazłeś odpowiedzi na konkretne pytanie albo masz problem prawny i szukasz rozwiązania skontaktuj się z nami. Każdego dnia znajdujemy korzystne rozwiązania dla Naszych Klientów.