Od 24 marca 2020 roku zmagamy się z wprowadzonym stanem epidemii, który spowodował wprowadzenie ograniczeń w zakresie praw i wolności obywatelskich. Liczne zakazy wpływają na funkcjonowanie zakładów pracy w aspekcie ekonomicznym przez co pracodawcy szukają rozwiązań zmniejszających koszty działalności. Aby zapobiec utracie płynności finansowej pracodawcy mogą sięgać po różne instrumenty prawne, w tym także ograniczyć niektóre prawa pracownika. To nie oznacza jednak, że pracownik jest całkowicie ich pozbawiony. Na pytanie jak kształtują się prawa pracownika w czasie epidemii koronawirusa ? Postaramy się odpowiedzieć w artykule koronawirus a prawa pracownika.
Prawo pracownika do pracy w bezpiecznych i higienicznych warunkach pracy
Na pracodawcy ciąży obowiązek ochrony zdrowia i życia pracowników poprzez stworzenie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy. To powoduje, że musi on:
– zorganizować pracę w sposób zapewniający realizacje wspomnianego obowiązku,
– zapewnić przestrzeganie w zakładzie pracy przepisów oraz zasad bezpieczeństwa,
– reagować na potrzeby w zakresie bezpieczeństwa i dostosowywać środki do zmieniających się warunków pracy
– informować pracowników o zagrożeniach dla zdrowia i działaniach ochronnych podjętych w celu eliminacji zagrożeń.
Działaniami realizującymi powyższe obowiązki jest chociażby ograniczenie kontaktu z osobami z zewnątrz zakładu pracy, powierzenie wykonywania pracy w formie zdalnej, przygotowanie odpowiedniej instrukcji, mierzenie temperatury ciała pracownikom, zapewnienie pracownikom środków ochrony indywidualnej np. rękawiczek, maseczek.
Pracownik powinien współdziałać z pracodawcą przy zapewnianiu bezpiecznych i higienicznych warunków pracy.
Należy pamiętać, że nie podjęcie przez pracodawcę działań mających na celu ochronę zdrowia pracownika stanowi ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków względem pracownika i jest przesłanką do rozwiązania umowy bez wypowiedzenia oraz odszkodowania.
Koronawirus a prawa pracownika
Prawo pracownika do wynagrodzenia w czasie przestoju
Prawa pracownika w czasie epidemii koronawirusa to też prawo do wynagrodzenia w czasie przestoju. Za czas nie wykonywania przez pracownika pracy, jeżeli był gotów do jej wykonywania, a doznał przeszkód z przyczyn dotyczących pracodawcy przysługuje wynagrodzenie wynikające z jego osobistego zaszeregowania określoną stawką godzinową lub miesięczną. Jeżeli ów składnik nie został określony pracownikowi przysługuje 60% wynagrodzenia. W każdym przypadku należy pamiętać, że wynagrodzenie to nie może być niższe niż minimalne wynagrodzenie za pracę.
Należy uznać, że konieczność zamknięcia zakładu pracy w celu przeciwdziałania COVID-19 jest przyczyną dotyczącą pracodawcy – mimo, że będzie to przyczyna niezawiniona przez pracodawcę.
W dniu 31 marca 2020 roku uchwalona została tzw. tarcza antykryzysowa, która wprowadza liczne zmiany w zakresie wynagrodzeń. W razie wystąpienia u pracodawcy przestoju ekonomicznego wypłaca się pracownikowi wynagrodzenie obniżone nie więcej niż o 50%. Wynagrodzenie nie może być niższe niż minimalne wynagrodzenie za pracę, z uwzględnieniem wymiaru czasu pracy.
Z kolei w przypadku spadku obrotów gospodarczych pracodawca może zawrzeć z pracownikami porozumienie wprowadzające mniej korzystne dla pracownika warunki pracy i płacy niż wynikające z zawartych umów o pracę.
Prawo pracownika do urlopu opiekuńczego
W sytuacji zamknięcia żłobka, przedszkola, szkoły pracownikowi przysługuje prawo do urlopu opiekuńczego. Pracownik, który zostaje zwolniony od wykonywania pracy z powodu opieki nad dzieckiem przysługuje zasiłek opiekuńczy za czas nie dłuższy niż 14 dni.
Prawa pracownika w czasie epidemii koronawirusa a niezdolność do pracy
Pracownik ma prawo korzystać ze zwolnienia od obowiązku wykonywania pracy wynikającego z jego czasowej niezdolności do pracy. Za czas niezdolności do pracy wskutek choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną trwającej łącznie do 33 dni w ciągu roku kalendarzowego, pracownik zachowuje prawo do 80% wynagrodzenia.
Należy wspomnieć, że w tym czasie pracownik może skorzystać z niewykorzystanego urlopu wypoczynkowego.
Pracodawca może zmienić wymiar czasu pracy
Przedsiębiorca może pracownikom obniżyć wymiar czasu pracy o 20%, jednak nie więcej niż do 0,5 etatu. W takim wypadku wynagrodzenie także nie może być niższe niż minimalne wynagrodzenie za pracę, z uwzględnieniem wymiaru czasu pracy.
Pracodawca może, na czas oznaczony do czasu odwołania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii:
1) zmienić system lub rozkład czasu pracy pracowników w sposób niezbędny dla zapewnienia ciągłości funkcjonowania przedsiębiorstwa lub stacji;
2) polecić pracownikom świadczenie pracy w godzinach nadliczbowych w zakresie i wymiarze niezbędnym dla zapewnienia ciągłości funkcjonowania przedsiębiorstwa lub stacji.
Takie rozwiązanie ma zastosowanie tylko do niektórych rodzajów działalności np. stacji gazu ziemnego czy zapewnieniu funkcjonowania systemów
Istnieje także możliwość zawarcia z pracownikami porozumienia o wprowadzeniu zrównoważonego czasu pracy. Na jego podstawie dopuszczalne jest przedłużenie dobowego wymiaru czasu pracy. Przedłużenie może wynosić nie więcej niż do 12 godzin w okresie rozliczeniowym nieprzekraczającym 12 miesięcy. Jest on równoważony krótszym dobowym wymiarem czasu pracy w niektórych dniach lub dniami wolnymi od pracy. Porozumienie tej treści może być zawarte w przypadku spadku obrotów gospodarczych.
Porozumienia z pracownikami
Zarówno wprowadzenie stanu przestoju ekonomicznego, obniżonego wymiaru czasu pracy czy zrównoważonego czasu pracy wymaga zawarcia z pracownikami porozumienia. W jego treści zawiera się wszystkie warunki dotyczące funkcjonowania zakładu pracy. Porozumienie jest zawierane z organizacjami zakładowymi reprezentującymi pracowników bądź z wybranymi do tego celu przedstawicielami pracowników.
Obok wspomnianych porozumień pracodawca może zawrzeć na czas określony porozumienie o stosowaniu mniej korzystnych warunków zatrudnienia pracowników niż wynikające z umów o pracę.
W zakresie i przez czas określony w porozumieniu nie stosuje się postanowień układów zbiorowych pracy, warunków umów o pracę i innych aktów stanowiących podstawę nawiązania stosunku pracy.
Zobacz także:
Uprawnienia i obowiązki pracodawcy w czasie epidemii koronawirusa
Koronawirus a prawa pracownika
Jeśli nie znalazłeś odpowiedzi na konkretne pytanie albo masz problem prawny i szukasz rozwiązania skontaktuj się z nami. Każdego dnia znajdujemy dla Naszych Klientów odpowiednie rozwiązania.
