Europejski Nakaz Aresztowania (ENA) jest instytucją postępowania karnego toczącego się w stosunku do osoby przebywającej poza granicami kraju. Do jego zastosowania konieczne jest jednak, aby przebywał on w granicach Unii Europejskiej. Jej celem jest uproszczenie procedury przekazywania wymiarowi sprawiedliwości osób podejrzanych o popełnienie przestępstwa na terytorium danego państwa. Może być on stosowany również wobec osób prawomocnie skazanych mających odbyć karę w kraju swojego obywatelstwa. Z uwagi na to, iż jest on coraz częściej wykorzystywany przez polskie organy ścigania warto się przyjrzeć omawianej konstrukcji i przeanalizować ją pod kątem uprawnień podejrzanego.
Czym jest Europejski Nakaz Aresztowania ?
W myśl decyzji ramowej Rady z dnia 13 czerwca 2002 roku Europejski Nakaz Aresztowania stanowi decyzję sądową wydaną przez Państwo Członkowskie. Jej celem jet aresztowanie i przekazanie przez inne Państwo Członkowskie osoby, której dotyczy wniosek w celu przeprowadzenia wobec niej postępowania karnego. ENA może być również stosowane do wykonania kary pozbawienia wolności bądź środka zabezpieczającego.
Kiedy może zostać wydany ENA ?
Zgodnie z art. 607a kpk europejski nakaz aresztowania wydaje się w razie podejrzenia, że osoba ścigana za przestępstwo podlegające jurysdykcji polskich sądów karnych może przebywać na terytorium państwa członkowskiego UE. W związku z tym ENA może zostać wydany na każdym etapie postępowania, a nawet po jego zakończeniu.
W jakich przypadkach może zostać wydany Europejski Nakaz Aresztowania ?
Europejski Nakaz Aresztowania może zostać wydany w przypadku:
1. popełnienia czynu który w świetle prawa państwa wydającego nakaz zagrożony jest karą pozbawienia wolności lub środkiem zabezpieczającym którego górny wymiar wynosi co najmniej 12 miesięcy,
2. wydania prawomocnego wyroku skazującego na karę pozbawienia wolności lub zastosowania środka zabezpieczającego o wymiarze co najmniej czterech miesięcy,
3. popełnienia czynu zabronionego jeżeli stanowi on m.in. handel ludźmi, czyn terrorystyczny, działanie w zorganizowanej grupie przestępczej, pranie brudnych pieniędzy, zabójstwo, rozbój, zgwałcenie, nielegalny handel środkami odurzającymi i psychotropowymi, wykorzystanie seksualne małoletnich. Przy czym w prawie danego państwa czyn ten zagrożony jest karą pozbawienia wolności lub środkiem zabezpieczającym w wymiarze co najmniej 3 lat
Należy zaznaczyć, że w dwóch pierwszych przypadkach, wydanie osoby wskazanej w ENA jest uzależnione od tego czy dany czyn jest przestępstwem w państwie które ma nakaz wykonać.
Jaka jest procedura wydania Europejskiego Nakazu Aresztowania ?
ENA jest wydawany na wniosek prokuratora przez właściwy miejscowo sąd okręgowy. W sytuacji gdy toczy się postępowanie przed sądem, ENA wydawane jest z urzędu bądź na wniosek sądu rejonowego.
Sąd okręgowy orzeka o nakazie na posiedzeniu w drodze postanowienia na które nie przysługuje zażalenie.
Po wydaniu ENA, prokurator bądź sąd okręgowy przesyła jego odpis centralnej jednostce policji współpracującej z Interpolem z wnioskiem o wszczęcie poszukiwań. Sąd może również przesłać odpis orzeczenia bezpośrednio do organów sądowych danego państwa.
Jakie są uprawnienia osoby zatrzymanej na podstawie ENA ?
W momencie aresztowania osobę której dotyczy wniosek powiadamia się o europejskim nakazie aresztowania i jego treści.
Osoba, której dotyczy wniosek, ma prawo do korzystania z pomocy prawnej i z pomocy tłumacza.
Ponadto, osobę zatrzymaną poucza się o możliwości wyrażenia zgody na przekazanie do państwa wydającego nakaz.
Czy osoba wskazana w ENA może nie zgodzić się na przekazanie ?
Tak. W takim przypadku ma prawo do przesłuchania przez wykonujący nakaz organ sądowy zgodnie z prawem wykonującego nakaz państwa członkowskiego.
