Zazwyczaj osoby, wobec których orzeczono karę pozbawienia wolności z warunkowym jej zawieszeniem są zadowolone. Nie trudno się dziwić, wszak osoba z tak określoną karą nie zostanie po uprawomocnieniu się wyroku wezwana do stawiennictwa w zakładzie karnym, ale to wcale nie oznacza, że taka kara nie zostanie wykonana wskutek zarządzenia jej wykonania.
Kwestia zarządzenia wykonania kary jest uregulowana w art. 75 k.k. Przepis ten wprowadza szereg przesłanek, których zaistnienie (choćby jednej z nich) powoduje możliwość bądź obliguje sąd do zarządzenia wykonania kary.
Te przesłanki to:
a) nie wypełnienie przez sprawcę obowiązków orzeczonych w wyroku,
b) rażące naruszenie porządku prawnego,
c) ponowne popełnienie przez sprawcę przestępstwa,
Nie wypełnienie przez sprawcę obowiązków orzeczonych w wyroku
Dotyczy ono wszelkich obowiązków, do których sąd w sentencji orzeczenia. Będzie miało zatem ono miejsce gdy skazany: uchyla się od uiszczenia grzywny, nie wywiązuje się z wykonywania dozoru, uchyla się od wykonania nałożonych obowiązków lub orzeczonych środków karnych, środków kompensacyjnych lub przepadku.
W zależności od konkretnego układu procesowego ustawodawca albo pozostawia sądowi swobodę co do zarządzenia wykonania kary albo obliguje go do wydania postanowienia, którego skutkiem będzie konieczność stawienia się do zakładu karnego. Ten drugi przypadek ma miejsce wówczas, gdy skazany pomimo pisemnego upomnienia przez kuratora nadal nie wywiązuje się z nałożonych na niego obowiązków.
Naruszenie porządku prawnego
Pod tym zwrotem rozumie się nie tylko popełnienie przestępstwa. Może to być również popełnienie wykroczenia, jak i zachowanie niebędące czynem zabronionym pod groźbą kary, np. naruszenie obowiązków pracownika, a także, co ciekawe, powinność troski o fizyczny i duchowy rozwój dzieci, zatem zapewnienie dzieciom stabilnej sytuacji rodzinnej. Wystąpienie przeciwko tej normie może bowiem polegać m.in. na niewłaściwym, zagrażającym dobru dzieci postępowaniu polegającym na destabilizowaniu ich położenia.
Podkreślić należy, że również popełnienie przestępstwa poza granicami naszego kraju, którego nasz ustawodawca jako przestępstwa nie kwalifikuje (takim ciekawym przykładem może być przemyt niektórych leków) również kwalifikowane jest jako naruszenie porządku prawnego.
Naruszenie porządku prawnego, jako podstawa fakultatywnego zarządzenia wykonania kary, może mieć także zastosowanie, gdy naruszenie porządku prawnego polega na popełnieniu przestępstwa, ale nie zapadł jeszcze prawomocny wyrok skazujący. Naruszenie porządku prawnego powinno być tego rodzaju, że mając na uwadze popełnione poprzednio przestępstwo, należy dojść do wniosku, iż postawiona prognoza okazała się nietrafna.
Ponowne popełnienie przestępstwa
Ponowne popełnienie przez skazanego przestępstwa to najczęstsza przyczyna wykonania zawieszonej kary. W przypadku gdy jest to podobne przestępstwo umyślne, a sprawca został za nie skazany na karę bezwzględnego pozbawienia wolności to wówczas sąd zobligowany jest do zarządzenia wykonania takiej kary. W pozostałych wypadkach to sąd decyduje czy skazany karę zawieszoną odbędzie czy też jednak nie.
Zwrócić należy dodatkowo uwagę na fakt, iż kara warunkowo zawieszona może zostać wprowadzona do wykonania również wtedy kiedy oskarżony popełni przestępstwo w czasie pomiędzy wydaniem wyroku, w którym została zastosowana kara pozbawienia wolności z warunkowym jej zawieszeniem a jego uprawomocnieniem.
Obligatoryjne zarządzenie wykonania orzeczonej kary
Ustawodawca przewiduje obligatoryjne zarządzenie wykonania kary w dwóch wypadkach:
- skazany pomimo pisemnego upomnienia przez kuratora nadal narusza porządek prawny;
- skazany rażąco narusza porządek prawny, ponownie używając przemocy lub groźby bezprawnej wobec osoby najbliższej lub innej osoby małoletniej zamieszkujących wspólnie ze sprawcą.
A na czym polega wskazana w tytule pułapka?
Niebezpieczeństwo kary pozbawienia wolności przejawia się w dwóch aspektach, które oczywiście należy rozpatrywać łącznie.Pierwszy to wymiar kary, który jest zazwyczaj wyższy aniżeli w przypadku kary bezwzględnej.
Z kolei drugi to wrażliwość przesłanek, których zaistnienie powoduje obligatoryjne zarządzenie wykonanie kary. Szczególnie groźne dla skazanych kontynuujących w okresie próby działalność przestępczą jest popełnienie podobnego przestępstwa umyślnego, za która otrzyma on karę pozbawienia wolności. Konsekwencje popełnienia takiego czynu będą dla sprawcy szczególnie bolesne. Po pierwsze, w przypadku kolejnego skazania sprawca nie może już liczyć na możliwość skorzystania z dobrodziejstwa warunkowego zawieszenia wykonania kary, zatem orzeczona wobec niego kara będzie karą bezwzględną. Ponadto sąd zobligowany będzie do zarządzenia wykonania kary zawieszonej uprzednio. Skazany będzie musiał zatem odbyć aż dwie kary!
Jak widać zawieszenie wykonania kary nie oznacza de facto bezkarności skazanego. Kara ta cały czas ciąży nad skazanym i w sytuacji, nawet przypadkowego, spełnienia opisanych wyżej przesłanek zostanie ona wykonana.
