Spółka wodna jest niepubliczną formą organizacyjną działającą w celu zaspakajania potrzeb dobrowolnie zrzeszonych w niej podmiotów w zakresie gospodarowania wodami.
Zadania spółki wodnej po 1 stycznia 2018 roku
Do jej zadań należy wykonywanie, utrzymywanie oraz eksploatacja urządzeń, w tym urządzeń wodnych służących do:
1. zapewnienia wody dla ludności,w tym uzdatniania i dostarczania wody,
2. ochrony wód przed zanieczyszczeniami, w tym odprowadzania i oczyszczania ścieków,
3. melioracji wodnych oraz prowadzenia racjonalnej gospodarki na zmeliorowanych gruntach,
4. ochrony przed powodzią,
5. odwadniania gruntów zabudowanych lub zurbanizowanych.
Cel spółki pozostaje bez zmian
Jako, że głównym celem spółki wodnej jest zaspakajanie potrzeb członków związanych z gospodarką wodną jej działania nie powinny być nastawione stricte na osiągnięcie zysku. Jednak w ramach realizacji zadań spółka wodna może podejmować prowadzenie działalności umożliwiającej osiągnięcie zysku netto, który przeznaczany jest wyłącznie na cele statutowe spółki.
Tworzenie spółki wodnej po wejściu w życie ustawy – prawo wodne z 20 lipca 2017 r.
Do utworzenia spółki wodnej konieczne jest:
1. pisemne porozumienie co najmniej 3 osób fizycznych lub prawnych,
2. uchwalenie jej statutu przez osoby zainteresowane oraz
3. dokonanie wyboru organów spółki tj. zarządu, komisji rewizyjnej gdy spółka liczy więcej niż 10 członków i ewentualnie innych organów przewidzianych w statucie.
Kolejnym krokiem zmierzającym do utworzenia spółki jest zatwierdzenie przez właściwego miejscowo starostę jej statutu, co następuje w drodze decyzji. W przypadku niezgodności postanowień statutu z prawem starosta wzywa spółkę do ich usunięcia. Jeżeli wykonanie wezwania nie nastąpi starosta odmawia w drodze decyzji zatwierdzenia statutu. Z chwilą uprawomocnienia się wspomnianej decyzji o zatwierdzeniu statutu spółka wodna uzyskuje osobowość prawą czyli staje się podmiotem, który może nabywać uprawnienia, zaciągać zobowiązania, jak również pozywać i być pozywana w postępowaniu sądowym.
Po uprawomocnieniu się decyzji starosty, zarząd spółki wodnej w terminie 30 dni jest zobowiązany zgłosić Wodom Polskim jej utworzenie w celu wpisania spółki do systemu informacyjnego gospodarowania wodami.
Spółka wodna będzie musiała prowadzić księgi rachunkowe
Na mocy art. 441 ust. 4 nowego prawa wodnego spółki wodne zobowiązane zostały do prowadzenia ksiąg rachunkowych, a także do sporządzania sprawozdań finansowych zgodnie z przepisami ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości.
Jakie będą obowiązki członków względem spółki wodnej ?
Z uwagi na pewne korzyści jakie otrzymują członkowie spółki słusznym jest nałożenie na podmioty zrzeszone w spółce obowiązków polegających na wnoszeniu składek członkowskich oraz ponoszenia na rzecz spółki innych określonych w statucie świadczeń adekwatnych do jej celów. Należy zaznaczyć, że ich wysokość powinna być proporcjonalna do korzyści odnoszonych przez członków spółki wodnej w związku z jej działalnością.
Spółka wodna może zostać zobowiązana do wykonywania swoich obowiązków ale…
Na mocy przepisu art. 205 prawa wodnego do utrzymania wodnych urządzeń melioracyjnych zobowiązana jest spółka wodna o ile urządzenia te są objęte jej działalnością. Jeżeli spółka nie wykonuje powyższego obowiązku właściwy organ Wód Polskich wyda decyzje ustalającą zakres i termin ich wykonania.
Jednak wobec braku przepisu normującego jej wykonalność w drodze egzekucji wydanie decyzji może nie odnieść żadnego efektu.
Odpowiedzialność członków spółki wodnej za jej zobowiązania
W myśl przepisu art. 451 ustawy prawo wodne z dnia 20 lipca 2017 roku spółka wodna odpowiada za swoje zobowiązania całym majątkiem, zaś odpowiedzialność członków za zobowiązania spółki jest wyłączona.
Jednak osoby, które działały w imieniu spółki przed nabyciem przez tę spółkę osobowości prawnej odpowiadają solidarnie za szkody powstałe w wyniku tego działania. Należy zaznaczyć, że przesłanką odpowiedzialności wskazanych osób jest wina, a więc co najmniej niezachowanie należytej staranności w ich działaniu.
Źródła przychodów spółki wodnej w świetle nowej ustawy
Źródłem środków pieniężnych niezbędnych do realizacji zadań spółki wodnej są:
1. składki członkowskie i inne świadczenia wynikające ze statutu uiszczane przez członków spółki,
2. świadczenie pieniężne podmiotów, które korzystają z urządzeń spółki wodnej lub przyczyniają się do zanieczyszczania wody dla której ochrony spółka wodna została utworzona – jest ono ustalane przez starostę i podlega przymusowemu ściągnięciu w trybie ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji,
3. świadczenia pieniężne uzyskane z działalności prowadzonej przez spółkę,
4. pomoc finansowa udzielona przez państwo w formie dotacji przedmiotowej z budżetu państwa oraz dotacji celowej z budżetu jednostki samorządu terytorialnego przeznaczonej na bieżące utrzymywanie wód, urządzeń wodnych oraz na finansowanie lub dofinansowanie inwestycji.
Jak będzie wyglądał nadzór nad działalnością spółki wodnej po 1 stycznia 2018 r. ?
Nadzór i kontrolę nad działalnością spółki wodnej sprawuje właściwy miejscowo starosta. Do jego zadań należy:
1. zatwierdzanie statutu spółki i dokonywanych w nim zmian,
2. kontrola uchwał organów spółki przedkładanych są przez zarząd i wszczynanie postępowania o stwierdzenie ich nieważności,
3. rozwiązanie zarządu spółki wodnej w przypadku wielokrotnego naruszania przez zarząd przepisów prawa lub postanowień statutu i ustanowienie zarządu komisarycznego;
4. rozwiązanie spółki wodnej w przypadku gdy jej działalność narusza przepisy prawa lub postanowienia statutu, upłynął termin na jaki został ustanowiony zarząd komisaryczny, a walne zgromadzenie nie wybrało zarządu, liczba członków jest mniejsza niż 3.
W jakich przypadkach sprawdza się spółka wodna ?
Działania spółki wodnej niekiedy zastępują bądź uzupełniają działania gminy i pomagają rozwiązywać pojawiające się problemy związane z gospodarką wodną tj. uzdatniania i dostarczania wody, odprowadzania i oczyszczania ścieków, podtopień gruntów spowodowanych nieoczyszczeniem rowów melioracyjnych i innych
Przykład:
Na danym obszarze pojawiają podtopienia których przyczyną są nieoczyszczone rowy melioracyjne znajdujące się na nieruchomościach prywatnych spółka wodna może dbać o stan rowów melioracyjnych i sieci drenarskich np. poprzez oczyszczanie, przeprowadzania ich modernizacji czy wybudowanie nowych urządzeń wodnych.
Kto powinien założyć spółkę wodną ?
Ze względu na zadania spółki wodnej ich członkami powinny być osoby borykające się z problemami związanymi z prawidłową gospodarką wodną na danym obszarze, w szczególności rolnicy gdy dochodzi do podtopień gruntów ornych na skutek nieoczyszczenia rowów melioracyjnych, gdy istnieje problem z odprowadzaniem ścieków czy zapewnieniem wody w gospodarstwie.
Podsumowanie
Ustawa z dnia 20 lipca 2018 roku – prawo wodne wbrew pierwotnym założeniom dokonuje niewielkich zmian w zakresie funkcjonowania spółki wodnej. Do rozstrzygnięcia nadal pozostał problem wykonywania obowiązków spółki na rzecz jej członków bowiem mimo wydania decyzji brak jest stosownego unormowania umożliwiającego jej wykonanie.
